Terapia behawioralna
Terapia behawioralna jest jedną z głównych i najczęściej stosowanych metod terapii autystycznych dzieci. Zalecana jest we wczesnej interwencji, w przypadku dzieci, które nie ukończyły 3-ciego roku życia. Jej głównym celem jest przede wszystkim nauczenie dziecka samodzielnego funkcjonowania w życiu codziennym i możliwie łatwego przystosowywania się do zmieniających się warunków otoczenia. Technika behawioralna bazuje na podstawowym założeniu behawioryzmu, a więc na teorii uczenia się. Rodzic lub terapeuta starają się wzmacniać zachowania pożądane, a wygaszać oraz redukować zachowania nieprawidłowe. Im większą zdolność do adaptacji dziecko osiągnie, tym większa będzie jego samodzielność i niezależność. Terapię behawioralną rozpoczyna się od nauki podstawowych umiejętności, czyli prawidłowej komunikacji, np. zachowywania kontaktu wzrokowego, czynności samoobsługowych, np. prawidłowego jedzenia, wykonywania prostych poleceń słownych, np. wskazywania i przynoszenia konkretnych przedmiotów. W terapii behawioralnej ważną metodą jest tzw. zasada małych kroczków. Nauka każdej z czynności powinna przebiegać po kolei. Jeśli dziecko nauczy się jednego zachowania, do nauki następnego przechodzi się dopiero, gdy to pierwsze będzie całkowicie opanowane. Program musi być więc dostosowany do możliwości dziecka. Nie powinno się kierować pośpiechem i chęcią jak najszybszego osiągnięcia założonych celów terapii. Trudność zadań powinna być stopniowana. Zaczynając zawsze od czynności najprostszych, bardzo powoli przechodzimy do przedstawiania dziecku nowych przykładów zachowań, nowych zadań do wykonania. Tym samym wyuczone oraz pożądane zachowania powinny być systematycznie wzmacniane. Ostatecznym celem terapii jest nauczenie dziecka jak uczyć się od normalnego środowiska i jak oddziaływać na to środowisko, aby konsekwentnie przynosiło pozytywne rezultaty dziecku, jego rodzinie i innym ludziom.
Terapia behawioralna jest terapią kompleksową i dotyczy wszystkich sfer rozwoju dziecka. Swoim zasięgiem obejmuje następujące obszary: 1. wczesne rozumienie mowy 2. trening imitacji 3. czynności samoobsługowe 4. dopasowywanie i sortowanie 5. imitację werbalną 6. mowę czynną 7. pojęcia abstrakcyjne 8. umiejętności szkolne 9. rozwój społeczny.
Powyższe obszary nie stanowią chronologicznej całości. Praca terapeutyczna rozpoczynana jest wprawdzie od wczesnego rozumienia mowy (rozumienie prostych poleceń, np.: "wstań", "usiądź", "popatrz na mnie", "zrób tak") ale szybko przechodzi się do kolejnych etapów. Fundamentalna strategią uczenia się stosowaną przez prawidłowo rozwijające się dziecko, jest imitacja (naśladowanie). Wiele spośród dzieci niepełnosprawnych, w tym szczególnie dzieci z autyzmem, nie rozwija jednak tej umiejętności. Przyczyną może być osłabienie układu sensorycznego (deficyty wzrokowe lub słuchowe) bądź problemy natury neurologicznej. W procesie terapii behawioralnej uczy się dziecko naśladować ruchy motoryki dużej i małej (rąk, nóg, przemieszczania się w przestrzeni), a następnie przechodzi się do ruchów bardziej precyzyjnych (w obrębie twarzy czy palców dłoni). Mając ciągle na uwadze cel pracy, uczy się ruchów i gestów, które dziecko będzie mogło wykorzystać w przyszłości: • imitacji ruchów ust mogących w przyszłości służyć do nauki mowy i komunikacji, • naśladownictwa precyzyjnych ruchów dłoni, które dziecko wykorzysta do pisania i rysowania, • imitacji ruchów motoryki dużej, które wykorzystane zostaną do zabawy i samoobsługi.
Równocześnie z nauką imitacji prowadzi się ćwiczenia z zakresu rozumienia mowy. Wiele spośród dzieci autystycznych nie rozumie mowy. Dzieci często nie rozumieją nawet kilku najprostszych słów, nie wykonują poleceń, nie łącza wyrazów z ich znaczeniem. Niejednokrotnie ich zachowanie może jednak sugerować rozumienie poleceń, chociaż w istocie stanowi jedynie rozumienie kontekstu sytuacyjnego. Czasami rodzice i nauczyciele popełniają błąd, udzielając łącznie z poleceniem słownym szeregu różnorodnych podpowiedzi (mimiką, gestem) lub wydając polecenie w sytuacji, która sama nasuwa odpowiednie rozwiązania. Dziecko nie uczy się wówczas rozumienia mowy, ponieważ d o wykonywania poleceń wykorzystuje wyłącznie podpowiedzi. Gdy dziecko opanuje umiejętność naśladowania ruchów artykulacyjnych (języka, warg) szybko przechodzi się do imitacji werbalnej. Naśladowanie mowy i kolejny etap- samodzielne nazywanie przedmiotów, osób, zjawisk, czynności- ma doprowadzić do rozwinięcia się u dziecka systemu komunikacji. Nie wszystkie dzieci są w stanie komunikować się werbalnie, a zmiennymi decydującymi o rozwoju mowy czynnej, są wiek i tempo nabywania nowych umiejętności. W przypadku wystąpienia trudności w procesie uczenia się mowy czynnej, stosuje sie na ogół system komunikacji alternatywnej (najszerzej stosowany jest system Makatona). Równocześnie z wyżej wymienionymi obszarami rozwija się umiejętności z zakresu samoobsługi. Dzieci autystyczne na ogół posiadają duże deficyty w tej dziedzinie, co często wynika z wyuczonej bezradności, spowodowanej nadopiekuńczą postawą osób bliskich i znaczących. Dopiero wówczas, gdy dziecko: skupia uwagę na terapeucie, nie stymuluje się, nie krzyczy, porzuciło rytuały, nie przejawia innych trudnych zachowań, akceptuje zmiany w otoczeniu, rozumie proste i bardziej złożone polecenia, nazywa (przynajmniej częściowo) obiekty z otoczenia, identyfikuje osoby- zdaniem terapeutów behawioralnych, można przejść do uczenia umiejętności szkolnych.
"
|
|
|||
|
Copyright @2014 Magdalena Sałach-Zapaśnik I Webdesign:
CMBStudio.net